Diyarbakır Türkçesinin Azerbaycan Türkçesinin bir kolu olduğunu biz Türk gençlerine öğreten, çıkardığı dergilerle ve gazetelere bize Türklük bilincini aşılayan (Yeni Mecmua, Küçük Mecmua), Genç Kalemler dergisinin saygıdeğer yazarlarından, yazdığı kitaplar ile Türk gençlerine öncülük eden, kızının adını Hürriyet koyacak kadar vatanını çok seven Ziya Gökalp sonsuzluğa uçtu.
Etimin ve kemiğin babası Ali Rıza Efendi, heyecanlarımın babası Namık Kemal, fikirlerimin babası Ziya Gökalp'tir.
Osmanlı Mebusan Meclisi'nde Ergani milletvekiliğüne seçildi. Balkan Savaşı çıkınca Selanik'teki İstanbul'a 1915 - 1919 yılları arasında Daru'l Fünun'da sosyoloji dersi verir. Türk Yurdu dergisine Tanin gazetesine yazılar yazar. İstanbul’un işgalinde İngilizlerce tutuklanarak arkadaşlarıyla Malta'ya sürülür. Ankara Hükümeti'nin gayretleriyle kurtulunca 1921 yılında Diyarbakır'da gidip Küçük Mecmua'yı yeniden çıkarıp Milli Mücadele'yi destekler. Daha sonraları Maarif Vekaleti Telif ve Tercüme Heyeti üyeliğine tayin edilir. Bir yıl sonra tedavi için geldiği İstanbul'da 25.10.1924 tarihinde saat 04.49'da yaşama gözlerini yumar. Divanyolu'nda Sultan Mahmut türbesinin bahçesinde Çemberlitaş tarafındaki kapıdan girilince tam karşıda duvar dibinde vatan toprağına verilir.