Gök Tengri'ye inanan Türklerde sürekli doğa faktörü ön plana çıkmaktadır. Mesela Ağaç İyesi (Ruhu), Su İyesi (ruhu), Toprak Ana, Adagan (Dağ Tanrısı), Ağar Han, (Canlılar Tanrısı), Çakay Han (Yıldırım Tanrısı) vs. Mesela Gök Tengri'ye inanan Türkler doğayı incitmekten çekinirler. Mesela tuvaletlerini doğaya yapmazlardı. Suda yıkanmazlardı. (öztürkçesi ile çimmezlerdi) Ağaç kesilmek durumunda kalındığı vakit Ağaç İyesi'nden izin istenir ve aynı zamanda özür dilenirdi.
Türklerde aslında ne kadar bize tek Tanrı diye diye öğretilse de eski Türkler Gök Tengri'ye inanırdı evet ama bunun yanında atalarının tinlerine (ruhlarına), doğada bulunan her şeyin bir ruhu olduğuna vs. inanırlardı. Kısacası Türkler, çok Tanrılı bir din yaşadı. Bunu tarihçi Ceren Sungur hanımefendi de der.
Türkler, aynı zamanda Gök Tengri dinini üç ekole parçalardı:
Şamanizm: Şaman veya Kam Gök Tengri inancında din adamı demektir. Şaman aynı zamanda şifacı, büyücü olarak adlandırılırdı. Şamanlar aslında kendi içinde de üçe ayrılmak durumunda kalmıştır:
Şamanizm:
a. Ak Kam: İyiliği korumakla yükümlü olan kamdır ve aynı zamanda kişilere bilgelik taşır.
b. Kara Kam: Kötülüğün anlamını iyi kavrayıp kişileri kötülüklerden arındırırlar.
c. Kızıl Kam: Ak Kam'ın yanı sıra bu kamlar ender görürler ve aynı zamanda iyiliği korumakla görevlidirler.
Herkes ben şamanım diyemez İslamiyet'te ben din adamıyım dediği gibi.
Kamlık üç şekilde olur:
a. Kişinin anne veya babası kam olacak. Böylece o tin (ruh) kan yoluyla oğula/kıza geçmiş olur.
b. Kayıp bir kam ruhunun kam olacak kişiyi bulması
c. Yaşlı bir kamın keşfe çıkması
Şamanizm göründüğü gibi biraz karışıktır.
Toyunizm: Şamanların/kamların dini önderine toyun denirdi.
Totemizm: Totem denilen şey aslında Kızılderili filmlerinde gördüğümüz tahtadan oyma şeydir, içinde ruh (tin) olduğuna inanılır. Aynı zamanda kabilenin bir tamgası şeklindedir.
Devamı gelecek…