Balkan Türklerinin tezahürü, ezilmeye ve prangalara boyun eğmeyen Hasan’ın hikayesi
Debreli Hasan Drama’da doğmuştur. Babası çobanlık yaparak ailesini geçindirmekteyken bir köy ağasının iftirasına maruz kalır, ağa haksız yere Hasancık’ın babasını hırsızlıkla suçlar. Ahali Debrelinin babasının tarafında durduğu için olay kapanır lakin o sırada içten içe kin gütmekte olan biri vardır, küçük Hasanın ta kendisi. Zifiri karanlık bir gece yarısında Ağa’nın ambarını ateşe verir ve ortalıklardan kaybolur. Hasan bu davranışıyla karakterini oturtmaya başlamıştır. O, mazlumun yanında duracak ve hakkını savunacaktır. Köyden arkadaşı Karakediyle birlikte genç yaşlarında dağa çıkarlar. Hem Karakedinin hem de Debrelinin aşık olduğu kızlar vardır ancak zalimle mücadele etmek onlar için daha büyük bir tutkudur. Karakedinin lakabı çevikliğinden gelmektedir, Debreli ise atıcılığı ve zekasıyla öne çıkmaktadır. Haksız yoldan zengin olan Rumların, Yahudilerin, Bulgarların kervanlarını basıp yağmalarlar ve aldıkları paraları Türk halkına dağıtıp düğün dernek düzenlerler. Debreli çete kurmanın büyük sorunları olduğunu düşünür, ne de olsa çok kişi çok problem. Bu öngörüsü onu 20 seneyi aşkın dağlarda tutmayı başarmıştır. Duygularıyla başa çıkamayan Karakedi sevdiğini görmek için yola çıkmak ister, Debreli de arkadaşının duygusal olduğunu bildiği için izin verir. Karakedi köye varış yolundayken zabitler tarafından yakalanır ve hapse atılır. Drama Türküsü buradan yola çıkılarak söylenir.
Drama mahpusunu Hasan, evin mi sandın bre Hasan
At martini debreli Hasan dağlar inlesin
Drama mahpusunda hey dost canlar dinlesin
At martini debreli Hasan dağlar inlesin
Drama mahpusunda hey dost canlar dinlesin
Debreli dağlarda ortalığın durulmasını bekler. Günü geldiğinde hapishane memuruna rüşvet Karakediyi tekli hücreye aldırır. Debreli duvarı patlatır ve ortağıyla beraber ata binip hızlıca gözden kaybolurlar. Birbirlerine sırt dayayıp bir efsane haline gelmiş olsalar da Balkan Harbiyle birlikte Türkler Balkanları terk etmeye mecbur kalmışlardır. Hasan da arkadaşı Karakediyle beraber Anadolunun yolunu tutar..
Kaynakça: Osman Pamukoğlu - Debreli Hasan İnkılap Yayınları