— Türk'ten Paşa olur mu Paşa Hazretleri?
— Paşa olmak ne ki. Yedi cihana baş eğdiren padişahlar Türk'tür.
(Ahmet Vefik Paşa, Bursa Valisi iken bir Osmanlı vatandaşı ile arasında geçen konuşma.)
Sultan Abdülaziz devrinin sonlarında Encümen-i Daniş ile Dar'ul Fünün'un kuruluşu ve asker okullarına yeni bir düzen ve şekil verilmesi girişiminde bulunulması bu güçsüzleşmenin sonucudur. Bu yeni kurumların başında bulunan Ahmet Vefik Paşa ile Süleyman Paşa, dağılmaya başlayan ümmet ve saltanat toplulukları içinde pusulası kalan milletleri, dil, milli kültür, tarih bağlarıyla yeniden güçlendirmek ve gençleri bu yeni ülkülere göre eğitmek ihtiyacını duydular. Bundan sonra, yirmişer yıl ara ile doğan saflaştırma ve yeni dil akımları da Türkçülük ülküsünde özellikle dil ile milli kültürün etkili olduğunu gösterir.
Ahmet Vefik Paşa Lehçe-i Osmani, Tarih-i Umumi ve Çağataycadan Osmanlıca'yı çevirdiği Şecere-i Türk'ü eserinin bütün askeri okullarda ve Dar'ul Fünün'da okutulması sağlanmıştır. Türkçülüğün Babası olarak bildiğimiz Ziya Gökalp'te "Türkçülüğün ilk babalarından birisi" der.
Kaynakça :
1. Türkçülüğün Tarihi Gelişimi - Yusuf Akçura
2.Türkçülüğün Esasları - Ziya Gökalp