Fatih Sultan Mehmed, muhtelif sebeplerle arası açık olan Memlük devleti üzerine hareket ettiği sırada yolda vefat etmiştir. Padişah 27 sefer ve 27 Nisan 1481 de Kapıkulu Ocakları ile Istanbul'dan çıktı; tarihlere göre o sırada rahatsız idi. Üsküdar'a geçtikten sonra rahatsızlığı arttığından bir kaç gün Üsküdar'da kaldı. Atla gidemiyecek derecede dermansız olduğundan araba ile yola çıktı. Bitkin bir halde Gebze'ye yakın Tekir Çayın veya Hünkilr Çayın ordugahma indi ve 886 Rebiulevvelinin dördüncü Perşembe günü akşama yakın (3 Mayıs 1481) elli bir yaşında vefat etti. Istanbul'dan çıkışiyle ölümü arasından yedi gün geçmişti. Hastalığı sefere hareketinden kaç gün evveldi? Yoksa hareketi gününde mi hastalandı ? Hasta halinde niçin çıktı? Ölümünde zehirlenmek gibi harici bir tesir var mı idi? gibi sorular ve bunların tetkiki ayrı bir konu olduğundan burada zikredilmedi. Tarihlere göre hastalığı nikris olup ıstırabı fevkalade olduğu için andan müteessiren vefat etmiş ve ölüm askerden gizlenerek hamam yapmak üzere İstanbul'a geçirilmiş ve yine tarihlere göre on bir gün ölümü saklanmış. Fatih, Memlükler üzerine sefere giderken veziriazam Karaman?. Mehmed Paşa beraberinde olup Istanbul muhafazasına ihtiyar vezir İshak Paşa'yı bırakmıştı. Aynı zamanda iki oğlundan Amasya Valisi Bayezid'in oğlu K orkud ve Karaman Valisi (Cem) in oğlu Oğuz Han muhafaza altında olarak Istanbul sarayında bulunuyorlardı. Fatih Sultan Mehmed'in vefatında hayatta Bayezid ve Cem isimlerinde iki oğlu vardı. Bunlardan büyük şehzade Bayezid otuz dört yaşında olup Vilibıet-i Rum denilen Sivas, Tokat, Amasya Valisi idi, yirmi üç yaşında olan küçüğü Cem ise merkezi Konya olan Karaman valisi bulunuyordu. Bu kısa izahtan sonra elimizdeki vesikaya göre İstanbul Fatihi'nin ölümüne ve cesedinin kokmasına ve dahili ahşasuun temizlenerek tahnit edildiğinden bahsedelim: Baltacılar Kethüdası Kasım, padişahla sefere çıkışında hünkardan çavuşluk istemiş ve padişah da sabretmesini söylemiş; sonra padişahın vefatı vuku bulmuş. Cesedinin üzerinde (bu her halde cesedin saraya getirilmesinden sonra olacak) üç gün üç gece mum yanmamış. Bunun üzerine Kasım gidip bu hali kapucular kethüdasına söylemiş ve o da durumu İstanbul Muhafızı İshak Paşa'ya arzetmiş. Bunun üzerine İshak Paşa'nın emriyle cesedin üzerine mum yakmışlar ve cesedin kokması sebebiyle yanına kimse varmarruş. Bu, kethüda Kası m ile usta dediği birisi beraberce cesedin içini açıp temizleıniş, bu yaptığı işleri kendi kethüdası da bilirmiş'. Baltacılar Kethüdası Kasım bunları zikrettikten sonra yeni Padişaha merhum Hünkar-1n ruhu için bu maruzatımn sonuna kadar okunmasıru ve kendisini kapucu yaptıklarını arzeyliyor. Baltacılar Kethüdasımn yazısı Sultan Mehmed'in ölümünün duyulup meydana çıkmasından sonradır. Ondan evvel tarihlere göre belki on bir gün saklanmıştır. Gece gündüz cesedin üzerine mum yanmaması ve bu hal İshak Paş a'ya söylenerek onun emriyle mum yakılması üzerine İstanbul Muhafızı İshak Paşa'nın Fatih'in
ölümünden sonra duruma hâkim olup Veziriâzam Karaman? Mehmed Paşa'nın öldürülmüş olduğu anlaşılıyor. Fatih'in ölümiyle cesedinin kokmaya kadar ihmal edilmesi saltanata geçecek iki şehzadenin gösterecekleri faaliyete bağlı idi. Fatih Sultan Mehmed tedvin ettirdiği kanunnâmede evladından
kime saltanat müyesser olursa nizam-ı alem için kardeşlerini öldürmesini tesbit ettirmişti. Bu kanuna göre babalarının son demlerine doğru oğulları can kaygusuna düşerek imkan dahilinde tedbirli bulunuyorlardı. Mesela Fatih'in büyük oğlu Bayezid, kendisinin babası tarafından pek sevilmediğini biliyordu. Kendisi Kapıkulu Ocaklarına ve bilhassa Yeniçerilere güveniyordu ve devlet erkanından bazı taraftarları da vardı. Fatih'in küçük oğlu Cem, babasının sevgilisi idi. Hattâ K ar amanI Mehmed Paşa'nın tertip ettiği kanunnamede nümune olarak şehzadelere yazı lacak fermanda misal olarak Cem'in ismi zikredilmişti. Veziriâzam ve bazı devlet adamları da Cem taraftarı idiler. Fatih Sultan Mehmed, Kanunnamede tarafgirlik etmiyerek hükümdarlığı ikisi arası nda serbest bırakmıştı. İşte durum böyle iken hiç ümit edilmedik bir zamanda Padişahın genç denilecek yaşta ölümü ve iki tarafın kendi efendilerini hükümdar yapmak üzere faaliyete geçmeleri ve Cem taraftarı Sadrazamın öldürülmesi ve tarihçilere göre yolsuz hareketler yapıldığı sırada zavallı İstanbul Fatihinin cesedi ihmal edilerek kokmaya kadar varmış ve şehzade Bayezid partisi taraftarı olan İstanbul Muhafızı Vezir İshak Paş a duruma hâkim olarak mütereddit bulunan Amasya Valisi Bay ezi d'i arka arkaya adamlar göndermek suretiyle Cem'in gelmesinden evvel saltanata davet ile cülûs etmiştir.
Kaynak: Ordinaryüs İsmail Hakkı Uzunçarşılı - Fatih Sultan Mehmet'in Ölümü
Saygı, sevgi ve özlemle…