Lonca nedir?
Aynı meslek grubuna ait bireylerin; sorunları çözmek, sosyalleşmek ve seslerini duyurmak için kurdukları yardımlaşma kuruluşudur.
Romanın kadim loncaları kardeşlik vurgusu üzerine kurulmuştur. Kâr etmek, maddi imtiyazlar kazanmak, pazarda güçlü konuma kavuşmak ikincil derecede önemlidir. Loncaların göze çarpan özelliği üyelerin bir aile mensubu niteliği kazanmasıdır. Bu kazanım etkinliklere katılım, lonca meclisinde söz hakkı, ünvan ve statü atlama gibi özellikleri beraberinde getirir. Örneğin Romalıların aile bayramında tüm lonca üyeleri bir araya gelir ve yemek yerlerdi. Üyeler birbirine "kardeş", yöneticilerine ise anne veya baba derlerdi. Aile içerisindeki kardeşlik bağı nasıl kanla kuruluyorsa burada da sanat ve zanaat üzerinden kuruluyordu. Bu kardeşlik bağı o kadar güçlüydü ki loncalara ait mezarlar dahi vardı. Kardeşliğin ölümden sonra da devam etmesi için toplu mezarlara gömülüyorlar ve kardeşlikleri ölümden sonra da devam ediyordu. Mezar yeri alacak parası olmayan üyelere de ortak kasadan büyük bir merasim töreni hazırlanıyordu. Her lonca üyelerinden para toplardı. Bu para ilerleyen süreçte emekliliği gelenlere ve iş göremez hale gelenlere karşılıksız, kredi arayan üyelere ise faizsiz borç olarak veriliyordu. Bu sayede üyelerin dısarıya borçlanmasının yolları kapanıyor ve kardeşler arasındaki yardımlaşma maddi yönden de hayat buluyordu.
Roma loncaları bazı noktalardan Ahilik teşkilatıyla benzerlik göstermektedir. Siftah yapamayan esnafa müsteri yönlendirilmesi, zorda kalan esnafa para yardımı, kardeşlik bağları bunlara örnek gösterilebilir. Lakin bu noktada Roma loncalarının ahiliğe tesirinin yüsek olduğunu söyleyebiliriz zira roma loncaları yüzlerce belki binlerce yıl önce sistemi oturtmuş, güçlü bir şekilde duruyordu.
Roma'da bazı şehirlerde loncalar belediyelerden daha nüfuzlu sayılırdı. Buna örnek olarak belediye yönetimi İzmir'de (smyrna) feribotçular loncası üzerinde tekelleşmeye çalıştı, lonca nüfuzunu kullanarak konuyu İmparator Hadrian'a kadar taşıdı ve İmparator iki taraf arasında uzlaşma sağladı.
Görüleceği üzere kardan ziyade sistemin surekliliğini sağlayacak kurumlar dünya tarihinde varlığını göstermis, yüzlerce yıl başarıyla ayakta kalmıştır. Bireysel cıkarların ve açgözlülüğün önde olduğu ekonomik sistemlerde, mesleki etik ve ahlakın büyümenin önünde engel olduğu argümanı sıkça kullanılısa da bunun yanlış oldugu apaçık ortadadır. Unutmamak gerekir ki Roma loncalarının getirdiği kültür, Romanın bir imparatorluk olarak ayakta kalmasını sağlamış, sonraki devletlerde de ekonomik gelişme ve kalkınmanın temel ayaklarından biri olmuştur.
Daha fazla bilgi için (kaynakçalar):
https://www.academia.edu/1358892/2011_Professional_Collegia_Guilds_or_Social_Clubs_Ancient_Society_41_2011_187_95
Meslek Ahlakı - Durkheim 1945
https://dergipark.org.tr/tr/pub/jhf/issue/55051/741224
