N8n ile oluşturulmuş bir otomasyon sistemi.*
Sosyal faktörler bugün pazarlama üzerinde en çok değişime sebep olan faktörlerin başında gelir. Popüler kültür sürekli olarak teknolojiden, fikir akımlarından, yeni yaşam tarzlarından, sosyal bilimlerin ve doğa bilimlerinin gelişiminden gelişiminden beslenerek kendini yeniler. Kozmetik ve giyim markaları kültürün dış görünüş algısına göre, gıda firmaları beslenme alışkanlıklarının değişimine göre, eğlence sektörü ise sürekli değişen eğlence anlayışına göre sürekli kendilerini yenilerler. Geçmiş on yılda çok revaçta olan kıyafet stilleri, makyaj malzemeleri, eğlence araçları ve yemek menüleri artık hiç talep görmüyor olabilir, bu da firmaların günceli sürekli takip etme ve pazarlama yöntemlerini, hatta ürettiği ürünleri bile (ki bu da 4P’ye dahildir.) güncel tutma zorunluluklarını doğurur. Çünkü gelişen iletişim imkanları ve kolay ulaşılabilirlik insanların sosyal ilgi alanları hızla değiştirir. Hatta etik algılar bile bu değişimin karşısında ayakta duramazlar, on yıl önce herkesin tutumlu olduğu ahlaki konular bugün muhafazakarların uç düşüncelerinden ibaret kalmış gibi durabilir, on yıl önce kimsenin değerlendirmeye dahi almadığı durumlar bugün ahlaki hassasiyet haline gelmiş olabilir. Pazarlamacılar böyle durumlarda taraf tutmak veya kültürü eleştirmek gibi hatalara düşemezler. Onların yapması gereken ekonomi ve politikaya ayak uydurdukları gibi kültürel ve sosyal değişimlere de adapte olmaktır. Etik, çeşitlilik ve sürdürülebilirlik beklentileri artık markaları ayırt eden temel unsurlar haline geldiyse, eğer tüketiciler artık markanın karbon ayak izine ve sürdürülebilir enerjiyi ne kadar desteklediğine dikkat ediyorlarsa firmanın bunu görmezden gelmesi pazarlama departmanın tekrar gözden geçirilmesi gerektiğine işaret eder. YouGov firmasının araştırmalarına göre, Birleşik Krallık tüketicilerinin %66’sı günümüzde markaların sürdürülebilir ve ekolojik şekilde faaliyet göstermesini sempatik buluyor. Bu konuya ek olarak tek bir reklam creative ile milyonları etkilemek artık sadece bir masaldan ibaret. Markaların aynı reklamı yüksek bir bütçeyle uzun bir süre aktif olarak göstermesi verimlilikte büyük bir düşüşe sebep olurken, farklı reklam fikir ve içerikleriyle tüketicilerin karşısına çıkan firmalar çok daha büyük bir ilgi görüyorlar.
Geçmişte pazarlamacılar uzun tanıtımlar ve detaylı anlatımlar ile müşterilerin ilgisini çekmeye çalışırken artık içeriklerin saniyeler içerisinde tüketilmeye başlaması ile birlikte eski yöntemler etkisiz kaldı. Şimdi “Sadece 3 saniye içerisinde bir müşteri potansiyelini nasıl uyandırırız?” sorusu bir çok ajansın salonundaki beyaz tahtada büyük harflerle yazılı duruyor. Geçtiğimiz on yılda dünyada vegan ürünlerin bilinirliği bugüne kıyasla son derece düşük bir seviyedeyken bugün kozmetik firması Dove, ürünlerinde “Vegan olarak üretilmiştir” ifadesini kullanıyor. Teknolojinin, yaşam alışkanlıklarının ve çeşitliliklerinin artması ile birlikte sosyal yapının pazarlama üzerinde olan değiştirici ve yenileyici özelliği de artacaktır. Eskiden kültür ve sosyal yapı üzerindeki değişim çok da pasifti ve toplumu tanımlamak için sanayi devriminden önce yüz yıllık süre kalıpları kullanılıyordu. Ancak bugün bu durumda toplumu ancak birkaç yıl içindeki özelliklerine göre genel geçer olarak betimleyebiliriz. Örneğin Covid-19 salgını 2020 yılında bütün dünyayı sardı ve 2015-2020 ve 2020-2025 arasındaki global kültürde çok büyük ölçekli değişimler yaşandı. Buna zıt olarak 1200 yılındaki sıradan bir İskoçya köylüsü ile 1500 yılındaki bir İskoçya köylüsünün tüketim ve yaşam alışkanlıklarında gözle görülür bir fark söz konusu değildi.
Teknoloji sektörü ise bugün Politik, Ekonomik ve Sosyal olarak belirli bir istikrara kavuşmuş ülkelerde en etkili ve en değişken faktördür pazarlama için. Hızla dijitalleşen ve teknolojik sıçramalar yaşayan insan medeniyetinde pazarlama araçlarını en verimli şekillerde kullanmak, en etkili pazarlama araçlarını tespit etmek, pazarlama faaliyeti içerisindeki araştırmaları ve analizleri hızlı, doğru ve düşük maliyetli bir şekilde hesaplamak tamamen teknolojik gelişmelere adaptasyon ile mümkündür. Günümüzde uzun emekler ve uğraşlar gerektiren senaryo yazımı, grafik tasarımı, video editörlüğü, içerik üretimi ağır iş yükünü yapay zekaya devretti, satış ve iletişim için gerekli olan insan emeği yerini otomasyonlara bırakmaya başladı, yüksek prodüksiyonla çekilen reklam filmleri yerini 15 saniyelik telefon ile çekilen ilginç kısa videolara bıraktı. Gazete ilanları, bilboardlar, posterler ve benzeri basılı reklam faaliyetleri çoğu birey için kabaca ve çağdaşlıktan uzak değerlendirilmeye başladı. Reklam analizleri ve trendlerin takibi artık özel teknolojik araçlar ile saniyeler içinde yapılabiliyor, Sadece teknolojiye yönelik SEO, Dijital reklam yönetimi, içerik üreticiliği, sosyal medya uzmanlığı gibi yeni pazarlama meslekleri doğdu. Üstelik bu birimler sadece yerel müşteri kitlesine hitap etmekle kalmıyor kısa süre içerisinde hedef kitlesini tespit ederek bir şehirdeki herkese reklamını göstermek yerine on şehirdeki sadece ilgili kişilere çok daha düşük maliyetlerle reklamlarını gösterebiliyor.
Olay sadece reklam göstermekle de kısıtlı kalmıyor, teknolojik hazırlık ile birlikte saniyeler içinde otomasyonlar kullanılarak kişiye özel teklifler oluşturulabiliyor, hatta make, Magnus.ai gibi agenct yapay zeka sistemleri ile birlikte mesajlaşmalar ve müşteri iletişimleri de koordine edilebiliyor. N8n gibi otomasyon yazılımlarıyla otomatik araştırmalar yapılarak otomatik Exel tabloları oluşturulabiliyor, bu tablolardaki verilerden yola çıkılarak yeni senaryo komutları yazdırılabiliyor, bu komutlar görsele dökülüp seslendirilebiliyor, daha sonra edit yapılarak paylaşıma hazır bir hale getirilebiliyor ve otomasyonu inşa ettikten sonra buradaki insan iş gücü neredeyse sıfır. Bu pazarlama alanında teknolojiye ve yeniliklere açık olan, onlara erişme imkanı olan pazarlamacılar için sanayi devrimi niteliğindeyken (ki bu devrim sanayi devriminden çok daha hızlı gerçekleşiyor) yeniliklere kapalı olan ve teknolojiye erişme imkanı bulunmayan pazarlamacılar için ise yeniliklere açık olan ile aralarındaki uçurumun devasa bir boyuta gelmesine sebep oluyor. Sonuçta teknolojiye ayak uyduraman pazarlamacılar ve şirketler önemlerini her geçen saniye yitiriyor.
Elbette ki her bir PEST unsuru kendi içinde hem risk hem de fırsat barındırıyor. Ancak bu konumda risk almaktan korkmak, pazarlama alanında çok büyük bir risk almak demek oluyor. Başarılı olmak isteyen pazarlamacılar yalnızca hızlı tepki vermemeli; geleceği tahmin edip ona göre hareket edebilmelidir. Siyasi olaylar kuralları belirleyebilir, ekonomi pazarınızın büyüklüğünü ölçeklendirir, sosyal ve teknolojik değişimler ise sizin şevkinizi sınar, ancak tüm bunları lehinize çevirmek yine sizin elinizde. Eğer iddialı bir pazaralama profesyoneliyseniz değişimlere hızla adapte olmak zorundasınız. Eğer adaptasyon hızınız yüksekse ve değişen koşullara hızlı bir şekilde ayak uydurabiliyorsanız bu sizin için diğer rakiplerinize karşı inanılmaz büyük bir avantaj sağlar. Ekonomi hızla küçülüyor ve herkes zarar ediyor dahi olsa siz daha az zarar edersiniz. Ancak PEST faktörlerinin etkilerini takip edemiyor, yetişmekte ve uyum sağlamakta zorluk çekiyorsanız o zaman doğal seçilim size zarar vermeye başlar.
Başarılı bir pazarlamacı çok yönlülüğü ile öne çıkar: analiz eder, kurgular ve uygular. Ama hepsinden önce bir öğrencidir, kendini sürekli yenilemek zorundadır. Krizleri fırsata çevirmek ancak böyle mümkün olabilir.
