Tolunoğulları devletinin Türk İslam Bilim Medniyetine en önemli katkısı hiç şüphesiz günümüz camii mimarisinin temeli olan, Mısırda 869 yılında inşa ettikleri Ahmet Bin Tolun camiinden süregelen gelenektir. Bu Tarihten itibaren yapılan her Türk camiinde bu camii mimarisi esas alınarak inşa edilmiş nitekim bunun sonucu olarak başta Anadolu, Balkanlar, İran, Türkistan ve Avrupa coğrafyasında yer yer Camiilleriyle anılan Medeniyete su götürmez bir prestij kazandırmıştır. Aynı zamanda camiiden bir sene sonra inşa ettirdiği ağırlıklı olarak akli rahatsızlıkları olan insanlara hizmet veren Bimarhane toplum nezlinde hiç şüphesiz çok olumlu bir karşılık bulup burada tedavi gören hastaları bizzat Ahmet Bin Tolunun ziyaret etmesi ve ilk kez ücretsiz eczacılık hizmetini bünyesinde bulunduran Tolunoğulları Devleti Bilimin yanında etkisi asırlarca sürecek olan Türk İslam Medeniyetinin geleneklerinin temelleri attığı muhakkaktır. Savunduğumuz savı desteklemek için Ahmet Bin Tolunun cenaze töreninde bir çok etnik ve dini yapıda insanın aynı duyguları paylaşmasına vesile olmuş ülkede günlerce süren yas tutulmuş, Yahudiler sinagogda, Hristiyanlar kilisede ve Müslümanlarsa Ahmet Bin Tolunun en güzel mirası olan camilerde hükümdarların günahlarının affı için hep birlikte dua edilmiştir. Son olarak bu konuya mukabil şu tarihi gerçekliği ekleyebiliriz ki Tolunoğullarının Abbasi Devletince 905 yılında yıkılmasından kısa bir süre sonra Mısır idari olarak Bir daha Abbasilerin elinden çıkmış burada bırakılan bilim ve kültür mirasından yararlanamamışlardır. Bu Örneklerde bize göstermektedir ki Ahmet Bin Tolun Mısır ülkesinde hem sosyo siyasal hem de sosyo kültürel olarak bütün bir yapı teşkil etmiş ama ne yazık ki ölümünden sonra bu bütün, çeşitli siyasi sebeplerden dolayı korunamaştır.
Tolunoğulları devletinde toplum ve bilim hareketlerine baktıktan sonra aynı siyasal sınıfa sahip İhşidiler ve Sacoğulu devletinede ayrı bir bölüm açmadan birkaç satırbaşı bilgiyle çalışamamıza katkı sağlayancaklarını düşünüyoruz . Bunun sebebi ise İhşidiler ve Sacoğulu devletleri hakkında sosyo kültürel ve bilim hareketleri olarak çok detaylı bir bilgi birikimine maalesef sahip olmayışımızdır. Bu devletlerin özellikle Sacoğullarının neredeyse siyasi tarihi hakkında bilgilerimiz çok kısıtlı olup sadece kurucusunun Muhammed el Afşin olup bu günkü Azerbeycan coğrafyasında hüküm sürüp Ermeni kralı simbatla mücadele ettiğidir ( Yazıcı 2019)
Aynı Sıtatüdeki bir diğer devletimiz olan İhşidiler devleti ise siyasi tarihi olarak Hicaz Yemen bölgesine hakim olan ilk Türk Müslüman devletidir kurucusu olan Muhammed Bin Togaçtır. Muahmmed Bin Togaça Abbasi Halifesince Hicaz Yemen bölgesine yaptığı hizmetler neticesinde Prens anlamına gelen İhşid unvanını vermesiyle devlet bu adla tarih sahnesinde anılma devam etmiştir. İhşidilerin Türk İslam Bilim Medeniyetine katkısı bakımından şu tırnağı açabiliriz.. İhşidiler devleti bilim ve kültür mirası olarak Tolunoğulları devletinin devamı sayılabilecek niteliktedir.